Ja, je kunt afvallen met intuïtief eten, maar het hoeft niet. Hoe zit dat precies, vraag je je af? Afvallen is niet het doel van intuïtief eten. En proberen af te vallen, kan er zelfs voor zorgen dat je het doel van intuïtief volledig mist. Dat zou jammer zijn. Wat is het doel van intuïtief eten? Ik leg het graag uit. Intuïtief eten heeft als doel:
- leren eten op basis van de signalen van je lichaam (honger en verzadiging)
- breken met de dieetcyclus
- vrede met eten krijgen
- groeien in je relatie met eten
- groeien in je relatie met jezelf: je zelfbeeld, je lichaamsbeeld
- groeien in positieve self-talk (het stemmetje in je hoofd)
Diëten werken sowieso niet
Stel, er is een nieuwe dieetpil. Deze pil helpt bij het afvallen. Maar in de bijsluiter staat dat 99% van de mensen op lange termijn (binnen een paar jaar) terugkeren naar hun oorspronkelijke gewicht. Bij deze mensen is het effect van de pil dus maar tijdelijk. Daarbij: ongeveer 70% van de mensen heeft na het slikken van de dieetpil een hoger gewicht dan ervoor. Voor al deze mensen is het daarna nog lastiger om af te kunnen vallen.
Dit zijn de cijfers voor diëten. Wanneer je besluit een dieet te volgen, of een voornemen om te ‘minderen’ met snoep, koek en chocolade, heb je dus op lange termijn meer kans om aan te komen, dan af te vallen. Niet echt cool.
Ik schrijf hierover in mijn boek Voed Jezelf Zo, hierbij een fragment uit het boek waarom diëten zo niet tof is!
Diëten zijn ook niet leuk, want:
Een dieet is een eetpatroon dat we volgen met het doel af te vallen of op gewicht te blijven. Dit kan een naam hebben, zoals Weight Watchers of Atkins. Je kunt regels naleven en voedingsgroepen uitsluiten, zoals bij koolhydraatarm eten, suikervrij eten of glutenvrij eten. Vaak is het wat minder specifiek, bijvoorbeeld proberen te ‘minder ongezond te eten’, je pogingen om ‘goed te eten’, alleen gezond te eten, geen of zo min mogelijk snoep en snacks, geen alcohol, enzovoort. Overal waar ik ‘dieet’ schrijf, bedoel ik alle regels of restricties die je jezelf geeft met je gewicht in gedachten. Dus wanneer jij alleen op zaterdag één bakje chips mag, alleen op een verjaardag een stuk taart mag of tussendoor alleen maar wortel mag eten, in de hoop dat je afvalt of in elk geval niet aankomt, dan valt dit er ook onder.
Nadeel #1: Diëten vergroot je cravings
In de echte wereld zorgen jouw restricties op het gebied van eten er niet voor dat je minder eet. In plaats daarvan worden je cravings intensiever, en je focus op eten wordt groter. Je denkt er meer aan en je bent er meer mee bezig. Zodra je begint met beperken (diëten), ga je denken aan wat je niet meer mag. Je ziet anderen dingen eten die jij niet mag eten en de fascinatie voor wat niet mag is per direct gegroeid. Je hebt zin in wat het ook is dat je dieet verbiedt. Zelfs voedingsmiddelen die je voor je dieet niet eens at, krijgen een speciale fascinatie.
Dit proces is normaal. Het is een natuurlijke reactie om naar iets te verlangen dat schaars is. Alleen omdat het schaars is, wil je het méér. Dit zie je vaak terug in reclames: denk aan de vele limited editions, van wandelwagens tot make-up en chocolade – Tony Chocolonely iemand?
Neem je vandaag voor om niet te denken aan een rode auto. Doe het gewoon niet. Denk er niet aan. Vergeet het, doe of het er niet is. De kans is groot dat je normaal nooit aan een rode auto denkt, maar dat nu opeens wel doet.
Je hersenen werken zo – als je ergens niet aan moet denken, dan kun je dat alleen doen door te denken waar je niet aan moet denken. Je gaat er dus vaker aan denken, terwijl je het tegenovergestelde wilt bereiken.
In het geval van de rode auto is het niet zo spannend, maar wanneer je probeert minder chocolade te eten, dan denk je daar dus automatisch vaker aan. En door er steeds aan te denken, maak je het jezelf dus juist moeilijker!
Zo werkt het ook bij de voedingsmiddelen waar je je aan overeet, of die voorkomen in je eetbuien. De voedingsmiddelen waar jij je helemaal machteloos bij voelt, zijn waarschijnlijk ook de voedingsmiddelen die jij jezelf al regelmatig hebt verboden te eten. Klopt dat?
Dit gebeurt niet omdat jij zwak bent en niet in staat bent om ‘normaal’ te zijn met die voedingsmiddelen. Het komt omdat je het verbiedt, waardoor je meer gefocust bent op dat eten en je craving groter wordt. Dit is een normaal psychologisch effect.
Nadeel #2: Door diëten eet je meer, niet minder
Je zou denken dat je minder eet wanneer je je hoeveelheden beperkt, of je dit nu bijhoudt in porties of calorieën. Maar dit is niet het geval. Diëters eten meer dan niet-diëters. Diëters eten gedeeltes van de tijd succesvol minder, dat klopt. Maar op andere momenten verdwijnt dat effect volledig: de diëter krijgt een eetbui, overeet een verboden voedingsmiddel of maakt een misstap in het dieet en laat daarbij alle teugels varen. Dit plaatje typeert de diëters: er zijn tijden dat ze minder eten, gevolgd door momenten van overcompensatie. In totaal eten ze meer, niet minder.
Sterker nog: er is een relatie tussen diëten en overeten. Het beperken van je hoeveelheden zorgt ervoor dat je gaat overeten. Diëters hebben op lange termijn meer kans om aan te komen. Ze hebben meer kans om overgewicht of obesitas te krijgen. Studie na studie laat dezelfde resultaten zien.
Nadeel #3: Door diëten wordt je eetpatroon chaotischer
Met diëten proberen we iets van controle over ons eetpatroon terug te krijgen. Het probleem is dat diëten niet de juiste tool is om controle te krijgen. Het is meer dan logisch dat je het prettig vindt om je veilig te voelen rond eten, maar diëten is daar niet de juiste methode voor.
Sterker nog, door te diëten vergroot juist het gevoel dat je machteloos bent. Mensen die diëten voelen zich juist chaotischer rond eten en hebben extremere eetpatronen. Dus, je zoekt controle, maar je krijgt meer chaos. Je wilt minder eten, maar je gaat juist meer eten.
Wanneer je controle over je eetpatroon zoekt, dan ga je op basis van wilskracht eten, met regels van buiten jouzelf. Hoeveel je eet, meet je op basis van calorieën of wat jij denkt dat een acceptabele portie is. Dit doe je zonder jouw lichaam te raadplegen. Je eet dus niet meer zoveel als je nodig hebt (intern gevoel), maar je gaat eten op basis van regels, met je hoofd (regels en wilskracht). Je gaat denken in termen van ‘ik mag dit niet’ en ‘ik mag dit’ in plaats van hoeveel honger je hebt en wat je lekker vindt.
Dit is niet de manier om je wilskracht te gebruiken. Want als je niet oplet, gestrest bent of een intensieve dag hebt, zakt alles weg en is je wilskracht nergens meer te vinden. Alle regels gaan overboord en je begint te eten alsof er geen morgen is. Je wilskracht is niet gemaakt om te beslissen over wat je wel en niet eet. Daar heb je een intern systeem voor van honger en verzadiging. Dat systeem werkt vanuit je hypothalamus (de bestuurder in je hersenen, regelt ook je ademhaling, bloeddruk, hartslag) en wordt perfect gereguleerd van binnenuit.
Je hoeveelheid eten regelen met regels en wilskracht is hetzelfde als bedenken hoe vaak je mag ademen in een minuut. Ok, ik mag 8 keer per minuut ademhalen. Daarna moet ik stoppen, want dan wordt het te veel. En wat doe je als je nog 20 seconden hebt maar je ademhalingen zijn op? Dit voorbeeld is natuurlijk absurd, maar zo gaan we wel met onze hongergevoelens om.
Veel mensen balen ervan dat ze niet genoeg wilskracht hebben om echt succesvol te zijn met afvallen. Dat klopt. Dat heeft niemand. Je wilskracht is daar niet voor. Je interne systeem is er voor je en reguleert, jij mag (leren) luisteren naar je behoeften en de signalen. Je wilskracht is wel heel nuttig en kun je gebruiken voor andere dingen, daar kom ik later nog op terug.
Nadeel #4: Door diëten verhoogt je stressniveau
Niet alleen veroorzaakt diëten stress en een oncomfortabel gevoel, maar de kans is ook groter dat je gaat eten om de stress te verzachten. Uit onderzoek blijkt dat diëten gevoelens van depressie, schuld, angst en machteloosheid vergroot. Niet alleen rond eten en gewicht, maar op alle gebieden van je leven.
Mensen die niet diëten hebben de neiging juist minder te eten wanneer ze gestrest, depressief of druk zijn. Dat is een normale reactie op stress. Diëters zijn geneigd juist meer te eten wanneer ze zich emotioneel onprettig voelen. Hierdoor ontstaat dus precies het omgekeerde effect: je doel was om minder te eten, maar door de stress van het dieet, ga je juist meer eten.
Nadeel #5: Diëten lossen niet de echte redenen op waarom je eet wanneer je geen honger hebt
Er zijn vele redenen waarom je kunt eten. Fysieke honger hebben is er één van, maar er zijn er nog veel meer. We eten omdat het lekker is, we eten omdat het zelfgemaakt is, we eten omdat we morgen weer beginnen met minder eten, we eten omdat we vandaag toch al chocolade gegeten hebben en er nu nog wel wat extra bij kan, we eten omdat we verdrietig zijn, we eten omdat we ons vervelen, we eten omdat we iets lekkers ruiken, we eten omdat we het lekker vinden, we eten omdat het gewoonte is, et cetera.
In eerste instantie eten we omdat we honger hebben. Een hongergevoel is niets minder dan een lichaam dat subtiel zegt:
‘joehoeee, ik heb energie nodig!’ Die energie haalt het uit eten, en wanneer je eet dan raakt je lichaam langzaam tevreden. Dat noemen we verzadiging. Dan heb je genoeg gehad en kan je lichaam er weer even tegenaan, tot het volgende eetmoment. Jij hoeft dan ook niet met eten bezig te zijn, tot dat volgende eetmoment.
Maar in werkelijkheid zijn de meeste mensen veel meer met eten bezig, en eten ze ook wanneer ze geen lichamelijke honger hebben. Zonder lichamelijke honger is het eigenlijk niet nodig om te eten, maar dat doen we wel regelmatig. Maar waarom doen we dat? Waarom eet je wanneer je geen honger hebt?
Diëten doen niks om die vraag voor je op te lossen. Je gaat niet onderzoeken waarom je eet wanneer je geen honger hebt. Nee, je krijgt een plan met wat je wel en niet mag eten. En tegelijkertijd geeft het dieet je niet het vermogen om je daaraan te houden.
Je kunt aan een dieet beginnen met 100% serieuze toewijding en inzet om het dit keer te halen. Maar dat zorgt er nog niet voor dat je de capaciteit hebt om daadwerkelijk het dieet te volgen. Uiteindelijk is een dieet echt alleen maar die set regels, het lijstje van ‘wel en niet’, of het plan dat je moet volgen. Er is een hele set aan vaardigheden nodig waarmee je nieuwe gewoonten kunt doorvoeren en je gedrag succesvol verandert. “Gewoon gezonder eten’ is niet voldoende. Daar kom je er niet mee.
Diëten dus niet, je voornemen om nu echt te minderen ook niet…
Maar wat dan wel? Je leest het in mijn boek Voed Jezelf Zo, waar ik hier uitgebreid op in ga.
